Nog maar eens een column over racisme. Altijd actueel in Vlaanderen, gezien het goed gedijt in onze democratie. Het krijgt zendtijd op de VRT, en overheidsgeld om reclame te maken, en Europolitici. Dat gebeurt via een politieke partij (juist ja, het Vlaams Blok), die de laatste tijd hard en handig inspeelt op de idealen die ons politiek stelsel eigen zouden zijn: de stem van het volk, gerechtigheid, bestaanszekerheid, law and order, sociale cohesie. Het Vlaams Blok als democratische partij. Je kan er prat op gaan dat dat aanslaat. Binnen een democratie.

Dit is een doorn in het oog van de andere partijen. Zij hebben het over zichzelf als ‘de democratische partijen’, en de pers maakt de indeling democratisch/ondemocratisch eveneens. Iedereen lijkt het erover eens te zijn dat het racisme van het Vlaams Blok niet kan binnen een democratie. Zelfs het Vlaams Blok zelf schijnt het goed te beseffen, want haar mandatarissen doen hun best om de partij als niet-racistisch en democratisch voor te stellen. Zelden hoor je echter waarom democratie en racisme niet te samen kunnen gaan. Ik wil hier een vrij eenvoudig standpunt verdedigen: als politici en intellectuelen tegen het Vlaams Blok zijn, moeten ze de inhoud van de democratische begrippen die de partij de laatste jaren heeft ingepalmd, terugpakken, en haarfijn definiëren.

Laat één ding duidelijk zijn. De democratie zoals ze bestaan heeft in de hoofden van filosofen en ideologen en grondwetspecialisten, heeft in de werkelijkheid nooit bestaan. In de Griekse stadstaten was de democratie er alleen voor de vrije mannelijke burgers. In de moderne natiestaten was ze heel lang alleen voor de mannelijke bourgeoisie. Denk ook aan Iran, Zaïre, Peru, China: stuk voor stuk ‘democratische’ regimes. Het is onvermijdelijk, altijd zullen de machtigen in de maatschappij het op een of andere manier voor elkaar krijgen dat zij, in wat dan een democratisch bestel wordt genoemd, er beter van af komen. Maar moeten we daarom ons geloof in de benoeming ‘democratie’ opgeven? Nee. Maar dan moeten we wel weten waar die benoeming voor staat.

Mijn voorstel is nu om ‘democratie’ radicaal als multicultureel te definiëren. Alle democratieën zijn vanaf het begin bevolkt geweest door een verscheidenheid van groepen. Elke cultuur ontstaat door vermenging, ‘pure identiteit’ bestaat niet. Geen enkel product in een fritkot komt oorspronkelijk uit België; het is de combinatie van producten die het fritkot ‘Belgisch’ maakt. En die culturele verscheidenheid en vermenging wordt steeds prangender in de snel bewegende wereld van vandaag. De democratie, als politieke en juridische instelling, moet aan die realiteit tegemoet komen. Okee, ‘pluralisme’ en ‘tolerantie’ zijn vanouds gekoppeld aan ‘democratie’, maar zijn te lang ingevuld alsof alleen minderheden binnen de eigen cultuur aanvaard moesten worden.

Alle concepten waar het Vlaams Blok beroep op doet — de stem van het volk, gerechtigheid, bestaanszekerheid, law and order, sociale cohesie — moeten vanuit een multiculturele realiteit worden geherdefinieerd. Als een democratisch grondgebied per definitie uit culturele en subculturele verscheidenheid bestaat, dan wordt het onmogelijk om onder de noemer ‘democratisch’ sommige groepen uit te sluiten. Het Vlaams Blok zou dan buiten de democratie kunnen gezet worden. Eigen democratie eerst.